Ben je van plan om familie of vrienden te imponeren met een diner of gerecht? Zorg er dan wel voor dat je, bij het uitserveren ervan aan tafel, je van de juiste uitspraak bedient.
Want voor je het weet verstoort iemand je razend ingewikkelde verhandeling over de bereidingswijze van het gerecht met een bijdehante opmerking dat je quinoa niet uitspreekt als “ki-nowa”, maar als “kien-waa”. En wat blijft er dan nog over van jouw culinaire reputatie zo vlak voor de finish?
Daarom, speciaal voor wie op dat o zo cruciale moment geen flater wil slaan, of juist voor wie graag andermans culinaire minute of fame versjteert, een lesje keukenfonetiek.
We beginnen in Italië. De Italiaanse keuken blijkt namelijk al jaren een waar mijnenveld qua uitspraak. Daarom eerst even een basale Italiaanse grammaticaregel: een ‘c’ en een ‘h’ vormen samen een harde ‘k’. En dus wordt gnocchi, de Italiaanse pastasoort (afkomstig van het Italiaanse gnocco dat ‘klont’ betekent), niet uitgesproken als “gnotsjie” of “knokkie”, maar natuurlijk gewoon als “njokkie”.
En spreek je bruschetta, het gegrild knoflookbrood, niet uit als "broesjetta", maar "broesketta" - met een harde 'k'. Hetzelfde geldt voor het varkensvleesgerecht porchetta: dat wordt "porketta" in plaats van "porsjetta". Wat je dan weer wél met 'sja' uitspreekt is dat broodje, ciabata: "tsjaa-bat-taa", niet "sie-ja-ba-ta". Prosciutto, het traditionele plakje ham dat Italianen je als antipasta voorschotelen spreek je uit als "proo-sjoet-too" en niet als "pros-kjoeto". En het geheel spoel je, net als kannibaal Hannibal Lector uit The Silence of the Lambs, weg met chianti, wat je uitspreekt als "ki-jantie" en niet met "tsji-janti".
Nu we dan toch bij de drankjes zijn beland: een latte macchiato noem je een "makkiato" en niet een "masji-ato". Andere bron van leedvermaak is de espresso, frequent foutief uitgesproken als "ex-presso" en niet zoals het hoort, als "es-press-oh".
Andere steen des aanstoots in drankjesland is de uitspraak van tequila, het uit Mexico afkomstige en van agave gemaakte alcoholische drankje waar veel mensen beter vanaf blijven. Dus, voor de honderdste keer: het is "te-ki-la" en niet "te-kiel-ja".
Het zijn wel de Romaanse talen waar we de meeste fouten maken met onze uitspraak. In Spanje kunnen ze er ook wat van.
In het Spaans wordt de dubbele 'l' dus uitgesproken als een 'j'. Wat betekent dat paella, een oorspronkelijk Valenciaans en tegenwoordig typisch Spaans gerecht, niet uitgesproken wordt als "pa-el-ja", maar als "pa-ejja".
Andere bron van onenigheid en uiteindelijk irritatie: het Spaanse kruidige rode worstje dat we als chorizo kennen. Let goed op: hier kun je goede sier maken en jouw kennis van het Iberisch mooi etaleren. De uitspraak van chorizo verschilt namelijk in de verschillende Spaanse regio's. In correct Casteliaans is het "tjsorizo", waarbij de z met je tong tussen je tanden wordt uitgesproken, in Andalucía hebben ze het weer over "zorizo" en in Valencia ten slotte heet het "soriso".
Hoe ze erbij komen is ons ook een raadsel, maar de avocado, de voedzame Centraal-Amerikaanse vrucht, wordt door hele volksstammen "advocado" genoemd. Zeg het zoals je het schrijft: "a-vo-ca-do". Zo eenvoudig kan het zijn.
En nu we toch bij de avocado zijn: guacamole, de avocadomousse, kan zowel uitgesproken worden als "gwaka-mole" en "waka-mole". Let wel: met een zachte 'g'. En alsjeblieft, alsjeblieft niet "kwakkemole".
Centraal- en Zuid-Amerika, geboorteplaats van menig tongbreker. Zoals chipotle, de gerookte en gedroogde jalapeñopepers, die voor de licht zoetige smaak zorgen in veel gerechten uit de Mexicaanse en de Tex-Mex keuken en die vaak in blik met een pittige saus over de toonbank gaan. Zeg niet "tji-potel", maar "tji-pot-lé".
Ook goed om te onthouden is ceviche, de rauwe-visschotel die vooral populair is in de Spaanstalige landen van Latijns-Amerika. Je zou denken: "see-vies" of "see-viesje", maar het is natuurlijk gewoon "see-viets-jee".
Wat zeker niet mag ontbreken op de lijst: quinoa. Al 6.000 jaar een van de belangrijkste voedselgewassen in Zuid-Amerika, sinds enkele jaren razend populair bij westerse foodies. Zo zeer dat de enorme vraag de prijzen dusdanig opdreef, dat ze het in Bolivia niet meer konden betalen. Quinoa, je spreekt het niet uit als "kie-noa" of "kwie-noo-ja", maar als "kien-wah" en met de nadruk op "kien".
Terug naar Europa, de worcestershiresauce. Weliswaar sinds 1838 onmisbaar in elk keukenkastje, maar toch altijd verkeerd uitgesproken. Het is even oefenen, maar dan heb je ook wat: "woes-ter-sjer-sauce".
Niet alleen ondergewaardeerd, maar ook veelvuldig verkeerd uitgesproken is drambuie. Dacht je dat je deze likeur op basis van Schotse whisky op z'n Frans te moeten uitspreken omdat je er eigenlijk nog nooit van gehoord hebt, dan sta je toch weer met lege handen. Dus niet: "drambwie", maar "drem boewie" of "drem bjoewie".
Wél heel erg Frans is de beignet, een gerecht gemaakt van gefrituurd en met suiker bestrooid beslag. Het woord is ontleend aan het Middelfranse woord voor "buil" en je spreekt het uit als "ben-jee" in plaats van "bijn-jet".
Veel Franser dan de naar Nice vernoemde salade niçoise krijg je het niet. Maar pas op! Je spreekt het uit als "nie-swaahz" zonder die semi-Franse frivole 'e' erachter. Van hetzelfde laken een pak met vanille. Pardon? U zei toch niet "va-niel-je"? Het is namelijk toch echt "va-nie-je".
Ter afsluiting naar onze voormalige Gordel van Smaragd, Indonesië. Wil je iemand uit de voormalige Oost eens lekker stangen? Corrigeer dan op de uitspraak van saté. Want dat is niet "sa-tee", maar "saa-tee".
